TL;DR

Niet-ingezonden brief naar de Volkskrant

Ik, 50-plusser ICT’er die graag leest “in een boek” (zoals Jurk! al in 2010 blijkbaar moest verduidelijken), las met veel interesse het artikel van Wilma de Rek in Sir Edmund van zaterdag 7 juli (2018). Daarnaast werd ik aan het denken gezet door het artikel van Nicholas Kristof over onze steeds groter wordende afhankelijkheid van complexe ICT-systemen in dezelfde editie. In mijn optiek hebben die twee veel met elkaar van doen, en ik vrees dat er, als het zo doorgaat met de ontlezing, meer op het spel staat dan alleen verloren plezier in de literatuur.

Ik ben nu ruim twintig jaar werkzaam in de ICT en het valt me op dat, zeker voor de jongere collega’s (en dat zijn de meesten) lezen iets is waar je wel eens van gehoord hebt, maar niet iets wat je dóet, en zeker niet iets dat je vrijwillig en voor je plezier doet. Een collega die ik vertelde over een Nescio-lezing waar ik geweest was reageerde met de vraag wat dat was, een Nescio, en toen het over een schrijver bleek te gaan, dat hij wel eens aan zijn moeder zou vragen of die hem kende.

De vraag is, zoals De Rek ook al stelde, of dit erg is? Ik denk van wel, en niet (alleen) omdat mijn grapje bij het doornemen van een offerte over een piano die is blijven staan niet wordt begrepen. Het gaat denk ik veel verder dan dat.

Eén van de dingen die je leert van literatuur is het inzicht houden in complexe verhalen (“welke Aureliano/José Arcadio/Remedios is dit nou weer?”) en dat is een verworvenheid die je nodig hebt bij het bouwen van complexe softwaresystemen, de systemen waar we, zoals Kristof misschien ten overvloede al opmerkte, steeds meer afhankelijk van worden. En je kunt een heel eind komen met het bouwen van zulke systemen zonder dat overkoepelend inzicht, maar dat inzicht is wel nodig om een systeem te bouwen dat ook over 5, 10, 20 jaar nog functioneert en te onderhouden is. 

En is het onmogelijk om goede software te maken als je nooit een boek leest? Nee, dat is ook weer niet het geval, dat inzicht in complexe systemen kun je ook op andere manieren trainen en ik geloof dat juist het kiezen van een methode die goed bij je past de beste manier is om te leren.

Niet alleen bij collega’s maar ook bij documentatie van de systemen die ik gebruik krijg ik tegenwoordig steeds vaker te maken met het acroniem ”TL;DR” oftewel “To Long; Didn’t Read”. En het gaat dan niet om stukken van Tolstoi-achtige omvang, ik heb mee gemaakt dat dat “te lang” betrekking had op een stukje uitleg van nog geen half A4tje.

Maar literatuur doet veel meer een beroep op het vermogen complexe systemen te begrijpen dan bijvoorbeeld games, series of films omdat je bij literatuur de visuele herkenningspunten ontbeert die je op beeld (per definitie) cadeau krijgt. Aan de ander kant zorgt juist het feit dat je in een boek makkelijk even terug kunt bladeren om na te kijken hoe het ook al weer zat, er voor dat een schrijver meer complexiteit in zijn verhaal kwijt kan.

Maar behalve het leren doorgronden van complexe teksten kun je denk ik van literatuur nog iets leren, namelijk schrijven. Er is in de ICT een trend naar het niet documenteren van code. Wat je hoort is dat “de code de documentatie is” (wat mijn inziens net zoiets is als zeggen dat de inhoud van een boek letters zijn) of “we werken agile/scrum en dan mág je niet documenteren”. Wat dat laatste betreft, ik weet dat dát niet is wat er in het oorspronkelijke Agile Manifesto staat, maar als je mensen daar op wijst krijg je meestal iets te horen als “ja maar in ónze versie van scrum is het wel zo”. En ja, het is ook vaak zo dat de kennis die leeft binnen het teeam dat de software ontworpen heeft het makkelijker maakt om de software te onderhouden en om nieuwe functionaliteit voor de klant te implementeren. Maar op het moment dat het team uit elkaar valt, of dat de klant naar een nieuwe leverancier overstapt die de bestaande code moet gaan onderhouden verdwijnt al die, vaak implicete, kennis

En wat meer inzicht en plezier in literatuur zou niet alleen een verbetering zijn aan de kant van de ontwikkelaars. Ook de opstellers van de aanbestedingen van gemeentes of andere overheden zouden erg gebaat zijn bij iets meer literaire kwaliteiten.

Ik geloof echt dat binnen de ICT, maar ook bij een heleboel andere “technische” beroepen, mensen die veel en met plezier literatuur lezen nodig zijn om te zorgen dat de systemen die we nu bouwen de komende jaren ook nog onderhouden kunnen worden. Omdat er wél is nagedacht over het hele, complexe systeem en er wél documentatie is. Maar misschien overdrijf ik, of ben ik, ook een niet te onderschatten 50+’ers eigenschap, gewoon een beetje een ouwe zeur aan het worden en kun je prima functioneren in een complexe, veeleisende baan zonder dat je ooit van het Wereldtijdschrift of Japi hebt gehoord.

En oh ja, het antwoord van die moeder? Ja, ze had wel eens gehoord van Nescio, maar er nooit iets van gelezen. Haar beroep? Docente Nederlands op een middelbare school.

Nescio op site Koninklijke Bibliotheek

Elsschot op site Koninklijke Bibliiotheek