AI heeft vooral heel goede PR

Kun je AI een hype noemen? Het gevaar dat schuilt in het benoemen van ontwikkelingen als hype is dat dit de indruk kan geven dat die ontwikkeling dan ook niet zoveel voorstelt. Maar een zelfrijdende auto die stopt voor een plotseling overstekend kind is, zeker voor dat kind, een prachtig iets én een technologische topprestatie. Dat wil echter nog niet zeggen dat we hier te maken hebben met een of andere vorm van intelligentie. Waar de huidige "slimme" algoritmes vooral erg goed in zijn is PR: pattern recognition. Maar welbeschouwd kan zo'n auto niets meer dan een fruitvliegje dat weet te ontsnappen aan een verpletterende hand. En het gaat wel erg ver om een fruitvliegje intelligent te noemen. De huidige AI-systemen missen het vermogen om, anders dan puur op statistiek, een voorspelling te doen. Om even in te haken op het artikel van Verhagen en Waarlo van zaterdag jongstleden: één van de vormen die Freud onderscheidt in zijn tractaat over humor *Der Witz und seine Beziehung zum Unbewußten* (1905) is de grap die grappig is omdat de situatie een onverwachte wending neemt. Een mooi voorbeeld van zo'n grap is de volgende:

 Een man stapt een treincoupé binnen en ziet daar iemand die vanuit een pot spinazie in haar haar smeert. "Mevrouw wat doet u nu?" roept hij, en de vrouw kijkt geschrokken eerst naar hem en dan naar de pot in haar handen, en zegt na een korte stilte vol sociaal ongemak "Ach pardon, ik dacht dat het mayonaise was".

Hoewel niet van een niveau waarmee je toegelaten zou worden tot de inner circle van Toomler, is dit wel een grap. Het "grappige" zit hem in het feit dat de toehoorder van de grap een bepaalde verwachting heeft, namelijk dat de vrouw eigenlijk een haarproduct in haar haar bedoelt te smeren, die op een nogal onverwachte manier niet uitkomt. Alleen een AI-systeem dat het vermogen heeft om een toekomst-verhaal te kunnen maken kan in staat zijn om dit soort humor te begrijpen. Hoewel het kunnen maken van zulke toekomst-verhalen iets is dat redelijk eenvoudig beschreven kan worden, misschien ook omdat alle lezers van dit stuk er zelf uitzonderlijk goed in zijn, zit er achter dit vermogen een heel scala van uitdagingen. Wat de AI-systemen van nu missen is het concept van een concept. Om even terug te komen op het voorbeeld van de zelfrijdende auto, wat er gebeurt is dat de software in de auto in korte tijd signaleert dat de (radar-)beelden van het gebied voor hem een mens bevatten en dat de rem geactiveeerd moet worden. Maar dat is niet wat ík doe als ik door de stad fiets. Ik kijk naar de mensen om mij heen en begrijp "dat is een jong kind, kan nog niet goed verkeerssituaites inschatten, dat is een toerist, waarschijnlijk niet gewend aan fietspaden" en zo verder. Ik reageer dus niet alleen op de situatie die zich op dát moment voordoet, ik probeer aan de hand van mijn kennis, van mijn concept van een "jong kind" of "toerist" een toekomst-verhaal te maken, waardoor ik al kan anticiperen op situaties vóór dat ze optreden. Het kunnen maken van toekomst-verhalen is essentieel voor intelligentie, en daarom zou het denk ik beter zijn om bij de huidige AI-systemen te spreken van PR-systemen. En aangezien het bij de grote bedrijven zoals Google, Apple en Amazon met die andere pr ook wel goed zit, moet dit toch snel een ingeburgerde term kunnen worden.